Dịch thuật là gì? tổng quan A-Z

Dịch thuật là một nghệ thuật và khoa học, nhằm truyền đạt chính xác ý nghĩa của một văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người dịch phải đảm bảo rằng bản dịch không chỉ đúng về mặt từ ngữ mà còn phải tương đương về ý nghĩa, phong cách và ngữ cảnh với văn bản gốc.

Theo CSA Research, thị trường dịch thuật toàn cầu dự kiến sẽ đạt giá trị 73,6 tỷ USD vào năm 2025, minh chứng cho sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Trong thời đại toàn cầu hóa, dịch thuật đóng vai trò không thể thiếu trong việc thúc đẩy giao thương quốc tế, củng cố quan hệ ngoại giao, cũng như bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa. Với ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như tuyển dụng, văn học, giáo dục, du lịch, phim ảnh, báo chí, truyền thông và kinh doanh, dịch thuật ngày càng khẳng định tầm quan trọng của mình.

Sự mở rộng hợp tác quốc tế, giao thoa văn hóa, sự phát triển của du lịch toàn cầu, cùng bùng nổ giải trí trực tuyến và bản địa hóa trò chơi điện tử đã mang đến nhiều cơ hội lớn cho ngành dịch thuật. Tuy nhiên, ngành này cũng đối mặt với những thách thức đáng kể, từ sự cạnh tranh gay gắt, suy thoái kinh tế, đến tác động của công nghệ AI và máy học, đe dọa vai trò của con người trong một số lĩnh vực.

Do đó, xu hướng dịch thuật hiện nay tập trung vào bản địa hóa, ứng dụng công nghệ, máy móc và quy trình chuẩn để nâng cao hiệu quả, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về lĩnh vực dịch thuật qua bài viết dưới đây!

Dịch thuật là gì? chi tiết A-Z

Dịch thuật là gì?

Dịch thuật là quá trình chuyển đổi nội dung từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, bao gồm cả lời nói và văn bản viết. Đây là việc diễn giải ý nghĩa của một văn bản gốc và tạo ra một văn bản tương đương, thường được gọi là bản dịch. Văn bản ban đầu được gọi là văn bản nguồn, còn ngôn ngữ mà văn bản được dịch sang được gọi là ngôn ngữ đích.

Để đạt được một bản dịch chất lượng, bản dịch phải đảm bảo phù hợp với ngữ cảnh, tuân thủ các quy tắc ngữ pháp và các quy ước ngôn ngữ của cả hai bên.

Nhiều người nhầm lẫn rằng có thể thực hiện dịch thuật một cách đơn giản bằng cách thay thế từng từ tương ứng giữa hai ngôn ngữ. Tuy nhiên, cách làm này không phản ánh đúng ý nghĩa toàn diện do bỏ qua ngữ cảnh, quy tắc ngôn ngữ, và các đặc trưng như thành ngữ hoặc cấu trúc văn phong riêng biệt.

Theo Hiệp hội Dịch thuật Hoa Kỳ (ATA), dịch thuật không chỉ đơn thuần là thay đổi ngôn ngữ, mà còn là việc truyền tải ý nghĩa, cảm xúc và ngữ cảnh của văn bản nguồn sang văn bản đích.

Có bao nhiêu hình thức dịch thuật?

Dịch thuật được chia thành hai hình thức chính: dịch viết và dịch nói, thường được gọi là biên dịch và phiên dịch.

Biên dịch: là việc chuyển đổi nội dung văn bản từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà vẫn giữ nguyên ý nghĩa của văn bản gốc. Hình thức này yêu cầu sự chính xác trong việc diễn đạt ý tưởng và tuân thủ cấu trúc văn phong.

Phiên dịch: là việc chuyển nội dung từ một ngôn ngữ sang ngôn ngữ khác dưới hình thức lời nói. Phiên dịch bao gồm hai loại:

• Phiên dịch đồng thời: người dịch nói cùng lúc với người trình bày.
• Phiên dịch đuổi: người dịch nói sau khi người trình bày kết thúc câu hoặc đoạn.

Mặc dù biên dịch phiên dịch khác nhau về cách thức thực hiện, nhưng chúng đều có điểm chung là đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cả hai ngôn ngữ. Những người làm nghề dịch thuật cần rèn luyện và thành thạo cả hai kỹ năng để đạt được hiệu quả cao nhất trong công việc.

Theo European Language Industry Survey, hơn 80% các dịch giả chuyên nghiệp cho rằng sự hiểu biết văn hóa sâu sắc là yếu tố quan trọng nhất để thành công.

Dịch thuật có vai trò gì trong thời đại toàn cầu hóa?

Trong thời đại toàn cầu hóa, dịch thuật hỗ trợ giao thương quốc tế, tăng cường quan hệ ngoại giao, bảo tồn và phát triển văn hóa.

Dịch thuật có vai trò gì?

1. Hỗ trợ thương mại quốc tế

Dịch thuật không chỉ đơn thuần là việc chuyển ngữ, mà còn mang trọng trách truyền tải chính xác thông điệp và ý nghĩa văn hóa của từng quốc gia. Trong bối cảnh thương mại quốc tế, điều này đặc biệt quan trọng khi các tài liệu quan trọng như hợp đồng, thỏa thuận hợp tác, hay báo cáo tài chính đòi hỏi sự chính xác cao.

Sự sai lệch trong dịch thuật có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp và làm mất đi cơ hội hợp tác. Một bản dịch chính xác giúp củng cố niềm tin, đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp trong giao dịch, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự hợp tác lâu dài.

Ngoài ra, để mở rộng thị trường quốc tế, doanh nghiệp cần dịch các tài liệu quảng cáo, trang web, và thông tin sản phẩm sang ngôn ngữ bản địa. Điều này không chỉ hỗ trợ việc giao tiếp hiệu quả mà còn thể hiện sự tôn trọng văn hóa địa phương, tạo dựng lòng tin với khách hàng quốc tế và tăng cường uy tín thương hiệu.

Trong lĩnh vực thương mại điện tử toàn cầu, dịch thuật đóng vai trò ngày càng quan trọng. Các nền tảng đa ngôn ngữ giúp doanh nghiệp tiếp cận nhiều thị trường tiềm năng. Việc cung cấp nội dung như mô tả sản phẩm, hướng dẫn sử dụng, và chính sách bán hàng bằng ngôn ngữ địa phương mang đến trải nghiệm người dùng tốt hơn, từ đó thúc đẩy doanh thu và mở rộng tầm ảnh hưởng.

Theo CSA Research, 76% khách hàng muốn mua sản phẩm từ các trang web cung cấp nội dung bằng ngôn ngữ của họ.

2. Cầu nối hợp tác đa quốc gia

Dịch thuật là cầu nối thiết yếu giúp tăng cường quan hệ ngoại giao, hợp tác chính trị và hỗ trợ hoạt động của các tổ chức quốc tế.

• Tăng cường quan hệ ngoại giao và chính trị

Dịch thuật là cầu nối quan trọng trong các mối quan hệ ngoại giao và hợp tác chính trị toàn cầu. Việc đảm bảo dịch chính xác các hiệp định, thông cáo, hay bài phát biểu giúp các bên liên quan hiểu đúng ý nghĩa và mục tiêu, tránh những hiểu lầm không đáng có.

Tại các hội nghị quốc tế hoặc diễn đàn chính trị, dịch thuật đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải chính xác thông điệp của các nhà lãnh đạo. Điều này không chỉ đảm bảo sự thông suốt trong trao đổi thông tin mà còn góp phần thúc đẩy sự hợp tác và hòa bình giữa các quốc gia.

• Hỗ trợ hoạt động của tổ chức quốc tế

Các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, Quỹ Tiền tệ Quốc tế, hay các tổ chức phi chính phủ thường làm việc với nhiều quốc gia sử dụng các ngôn ngữ khác nhau. Dịch thuật là yếu tố không thể thiếu để duy trì sự thông hiểu và phối hợp trong công việc.

Các tài liệu từ báo cáo kỹ thuật đến tài liệu pháp lý cần được dịch chính xác nhằm đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả trong hợp tác đa quốc gia. Nhờ dịch thuật, các chính sách toàn cầu được triển khai mượt mà, góp phần giải quyết những thách thức xuyên biên giới và thúc đẩy phát triển bền vững.

Theo Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), 40% tài liệu quan trọng cần được dịch sang ít nhất 6 ngôn ngữ chính thức, đảm bảo thông tin được truyền tải chính xác và toàn diện.

3. Bảo tồn và phát triển văn hóa

Thông qua việc dịch các tác phẩm văn học, phim ảnh, âm nhạc và các loại hình nghệ thuật, các nền văn hóa có thể kết nối và hiểu biết lẫn nhau.

Quá trình này không chỉ thúc đẩy sự đa dạng và hòa nhập văn hóa mà còn giúp các tác phẩm từ những nền văn hóa nhỏ bé có cơ hội tiếp cận với khán giả toàn cầu. Một cuốn sách hay một bộ phim từ một quốc gia nhỏ vẫn có thể trở thành biểu tượng văn hóa nhờ dịch thuật.

Dịch thuật không chỉ giúp thế giới hiểu nhau hơn mà còn khuyến khích sự sáng tạo và tôn trọng sự khác biệt, góp phần xây dựng một thế giới đa sắc thái văn hóa.

Theo UNESCO, hơn 70% di sản văn hóa phi vật thể được bảo tồn nhờ dịch thuật các tài liệu và câu chuyện liên quan.

Ứng dụng dịch thuật trong các lĩnh vực cụ thể - dịch thuật là làm gì?

Dịch thuật ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như tuyển dụng, văn học, giáo dục, du lịch, phim ảnh, báo chí, truyền thông và kinh doanh.

1. Tuyển dụng

Dịch thuật hỗ trợ trong quy trình tuyển dụng bằng cách chuyển đổi các tài liệu như mô tả công việc, CV song ngữ, hay đánh giá ứng viên từ một ngôn ngữ sang ngôn ngữ khác. Điều này giúp các doanh nghiệp mở rộng khả năng tuyển dụng ứng viên quốc tế, từ đó xây dựng đội ngũ nhân sự đa dạng hơn.

Theo báo cáo từ LinkedIn, các công ty đa quốc gia có đội ngũ nhân sự đa ngôn ngữ tăng năng suất làm việc lên đến 21%.

2. Văn học

Dịch thuật là cầu nối để độc giả tiếp cận với văn học quốc tế. Nhờ dịch thuật, người Việt có thể thưởng thức truyện cổ tích Andersen hay các tác phẩm kinh điển từ nhiều nền văn hóa. Văn học thế giới được bảo tồn và lan tỏa mạnh mẽ nhờ những bản dịch chất lượng, mở rộng lượng độc giả toàn cầu cho các tác phẩm.

Theo UNESCO, hơn 75% tác phẩm văn học nổi tiếng được dịch sang ít nhất 3 ngôn ngữ, tạo nên mạng lưới trao đổi văn hóa rộng lớn.

3. Giáo dục

Nhiều tài liệu học tập và sách giáo khoa hiện nay có nguồn gốc từ nước ngoài. Dịch thuật giúp truyền tải kiến thức từ các chuyên gia quốc tế, khuyến khích sự học hỏi và phát triển tư duy phản biện. Nếu không có dịch thuật, các nguồn tri thức quan trọng sẽ khó tiếp cận với đông đảo học sinh, sinh viên.

4. Du lịch

Trong ngành du lịch, dịch thuật hỗ trợ khách nước ngoài vượt qua rào cản ngôn ngữ. Các bảng hiệu, tài liệu hướng dẫn và biển quảng cáo được dịch sang nhiều ngôn ngữ giúp khách du lịch dễ dàng hiểu và tận hưởng hành trình của mình, đồng thời nâng cao trải nghiệm tại điểm đến.

Theo Statista, ngành du lịch quốc tế tạo ra doanh thu 1,9 nghìn tỷ USD vào năm 2023, với phần lớn đến từ khách du lịch sử dụng dịch vụ dịch thuật tại điểm đến.

5. Phim ảnh

Dịch thuật đóng góp lớn trong việc mang các bộ phim quốc tế đến gần hơn với khán giả trong nước. Những bộ phim nước ngoài có thể được lồng tiếng hoặc thêm phụ đề để khán giả hiểu rõ nội dung. Phụ đề còn góp phần làm cho phim thêm phần thú vị và hấp dẫn.

Netflix báo cáo rằng các bộ phim có phụ đề đa ngôn ngữ tăng tỷ lệ xem lên đến 70% tại thị trường quốc tế.

6. Báo chí và truyền thông

Dịch thuật giúp mở rộng khả năng tiếp cận thông tin quốc tế, cho phép khán giả hiểu được những sự kiện và xu hướng toàn cầu. Nhờ dịch thuật, thông tin từ khắp nơi trên thế giới có thể đến với công chúng nhanh chóng và chính xác, xóa bỏ sự hạn chế bởi rào cản ngôn ngữ.

7. Kinh doanh

Trong lĩnh vực kinh doanh, dịch thuật là công cụ hỗ trợ các doanh nghiệp vươn ra thị trường quốc tế. Các tài liệu như hợp đồng, dự án, và tài liệu thương mại cần được dịch thuật để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Ngoài ra, các cuộc họp quốc tế, kiểm toán hay thương lượng kinh doanh cũng yêu cầu phiên dịch chất lượng cao.

Theo CSA Research, các công ty đa ngôn ngữ có khả năng mở rộng thị trường nhanh hơn 30% so với các công ty chỉ sử dụng một ngôn ngữ.

Cơ hội, thách thức & xu hướng ngành dịch thuật

Sự mở rộng hợp tác quốc tế, giao thoa văn hóa, phát triển du lịch, cùng sự bùng nổ của các lĩnh vực như giải trí trực tuyến và bản địa hóa trò chơi điện tử đã tạo ra nhiều cơ hội lớn cho ngành dịch thuật.

Tuy nhiên ngành dịch thuật cũng đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng cao, ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế và thách thức từ công nghệ AI, khiến vai trò của con người trong lĩnh vực này bị đe dọa.

Hiện nay, xu hướng dịch thuật tập trung vào bản địa hóa, tích hợp AI và máy học để nâng cao hiệu quả, đồng thời chú trọng quy trình đảm bảo chất lượng.

 

Xu hướng của ngành dịch thuật?

1. Cơ hội

Sự mở rộng hợp tác quốc tế và nhu cầu làm việc trong các môi trường đa ngôn ngữ đã tạo ra thị trường tiềm năng lớn.

Các lĩnh vực như phát trực tuyến và giải trí cũng đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của ngành. Ví dụ, các nền tảng như Netflix với xu hướng mang đến nội dung quốc tế đã mở ra cơ hội lớn cho dịch thuật phim ảnh và phụ đề.

Bên cạnh đó, sự gia tăng giao thoa văn hóa và phát triển du lịch toàn cầu càng thúc đẩy nhu cầu dịch thuật trong quảng bá, hướng dẫn du lịch, và giao tiếp đa ngôn ngữ.

Ngoài ra, bản địa hóa trò chơi điện tử đang nổi lên như một lĩnh vực hấp dẫn, với nhu cầu dịch thuật để phù hợp với các thị trường đa dạng trên toàn thế giới.

2. Thách thức

Sự gia tăng người làm việc từ xa khiến thị trường dịch thuật trở nên cạnh tranh gay gắt hơn. Đồng thời, suy thoái kinh tế và hạn chế thương mại ở một số khu vực có thể tác động tiêu cực đến nhu cầu dịch thuật.

Một thách thức lớn khác đến từ sự phát triển của công nghệ AI và máy học. Mặc dù những công nghệ này giúp tăng tốc độ dịch thuật và cải thiện hiệu quả, chúng cũng gây ra lo ngại về việc giảm bớt vai trò của con người trong lĩnh vực này.

3. Xu hướng

Xu hướng dịch thuật sẽ tập trung mạnh vào bản địa hóa. Không chỉ dừng lại ở việc chuyển ngữ, bản địa hóa chú trọng đến các yếu tố văn hóa, ngữ cảnh và thẩm mỹ để tối ưu hóa trải nghiệm người dùng.

Cùng với đó, trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học tiếp tục định hình ngành dịch thuật. Các công cụ dịch máy nơ-ron đang ngày càng chính xác và phù hợp ngữ cảnh hơn, giúp xử lý khối lượng nội dung lớn một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về độ chính xác và phù hợp văn hóa, các tổ chức đang đầu tư mạnh vào các quy trình đảm bảo chất lượng (QA). Việc này không chỉ đảm bảo bản dịch chính xác về mặt ngôn ngữ mà còn phải nhạy cảm với văn hóa và truyền tải thông điệp một cách liền mạch.

Báo cáo từ Nimdzi Insights cho thấy rằng các công ty đầu tư vào bản địa hóa tăng doanh thu trung bình 1,5 lần so với các công ty chỉ sử dụng dịch thuật đơn thuần.

FAQ - Những câu hỏi thường gặp

1. Có mấy loại hình phiên dịch?

Có 6 hình thức phiên dịch chính: song song, nối tiếp, hộ tống/đi du lịch, thì thầm, điện thoại, điện thoại theo yêu cầu..

2. Công cụ dịch thuật hỗ trợ máy tính (CAT Tools) hoạt động như thế nào?

CAT Tools là phần mềm hỗ trợ dịch giả bằng cách:

• Tạo bộ nhớ dịch thuật (TM) lưu trữ các phân đoạn đã dịch.
• Tự động điền các phân đoạn tương tự từ TM (có thể tăng năng suất lên 60%).
• Đảm bảo tính nhất quán trong thuật ngữ qua cơ sở dữ liệu thuật ngữ.
• Hỗ trợ quản lý dự án và cộng tác trong nhóm.

Các CAT Tools phổ biến như SDL Trados, MemoQ có thể tăng hiệu quả dịch thuật lên 30-50% đối với các dự án lớn và lặp lại.

3. Ngành dịch thuật học ở đâu?

Trong xu thế hội nhập toàn cầu, hầu hết các trường đại học tại Việt Nam đều đào tạo chuyên ngành ngôn ngữ, mở ra cơ hội cho sinh viên theo đuổi con đường dịch thuật. Một số trường đại học nổi bật với chương trình đào tạo phiên dịch bao gồm: Đại học Ngoại ngữ – ĐHQG Hà Nội, Đại học Ngoại thương Hà Nội, và Học viện Ngoại giao.

4. Có thể tự dịch thuật tại nhà được không?

Bạn có thể tự dịch thuật tại nhà, nhưng để đảm bảo chất lượng bản dịch chính xác và chuyên nghiệp có thể là một thách thức lớn. Để đạt được kết quả tốt nhất, bạn nên cân nhắc hợp tác với các đơn vị dịch thuật uy tín, nơi có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và quy trình kiểm tra chất lượng chặt chẽ.

5. Đơn vị nào dịch thuật uy tín, chuyên nghiệp?

Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, Idichthuat chuyên cung cấp các giải pháp dịch thuật chuyên nghiệp cho nhiều lĩnh vực khác nhau.

Chúng tôi nhận dịch tài liệu kinh doanh, tài chính, pháp lý, văn hóa, công nghệ, y tế, giáo dục, và nhiều ngành khác như kỹ thuật, vật lý nguyên tử, sách, truyện, luận án, luận văn.

Giải pháp dịch thuật áp dụng cho đa dạng ngôn ngữ như: dịch thuật tiếng Anh, dịch thuật tiếng Trung Quốc, dịch thuật tiếng Nhật Bản, dịch thuật tiếng Hàn Quốc, dịch thuật tiếng Pháp, dịch thuật tiếng Đức, dịch thuật tiếng Nga.

Lý do nên chọn Idichthuat:

• Được xếp hạng trong Top 10 công ty dịch thuật hàng đầu tại Việt Nam.
• Hỗ trợ khách hàng 24/7, phản hồi nhanh chỉ trong 5 phút.
• Chi phí dịch vụ minh bạch, không phát sinh phụ phí và tương xứng với giá trị nhận được.
• Dịch thuật công chứng lấy ngay tại cơ sở chính, quy trình hợp pháp hóa nhanh chóng.
• Bảo mật thông tin tuyệt đối cho khách hàng.
• Đội ngũ chuyên gia tập trung vào 7 ngôn ngữ chính: Anh, Trung, Nhật, Hàn, Pháp, Đức, Nga.
• Cam kết hoàn tiền 100% nếu bản dịch không đạt tiêu chuẩn như đã thỏa thuận.

Idichthuat không chỉ mang đến các bản dịch chất lượng cao mà còn đảm bảo sự chính xác, uy tín và nhanh chóng, đáp ứng mọi nhu cầu dịch thuật chuyên nghiệp của khách hàng.

Nguồn: idichthuat.com/dich-vu-dich-thuat-la-gi